പ്രാചീന ഭാരതവും ആധുനിക ഭാരതവും
ഭഗിനി നിവേദിത. സ്വാമി വിവേകാനന്ദൻ്റെ ശിഷ്യയായിരുന്ന അവർ ഒരു പാശ്ചാത്യവനിതയും കൂടി ആയിരുന്നു. ഭാരതത്തിൽ പാശ്ചാത്യ വിദ്യാഭ്യാസ രീതികൾ ഒരു കിറ്റ് രൂപത്തിലാക്കി യൂണിവേഴ്സിറ്റി നിയമം കൊണ്ടുവരാൻ അന്ന് ഭരിച്ചിരുന്ന ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണകൂടം തീരുമാനിച്ചപ്പോൾ അത് പാടില്ലെന്നും ഭാരതത്തിന് തനതായതും പകരം വയ്ക്കാൻ കഴിയാത്തതുമായ ഒരു വിദ്യാഭ്യാസരീതിയുണ്ടെന്നും അത് ഗുരുകുല സമ്പ്രദായമാണെന്നും ശക്തമായി വാദിച്ച ചുരുക്കം ചിലരിൽ ഒരാൾ അവരാണ്. യൂണിവേഴ്സിറ്റി വിദ്യാഭ്യാസ രീതി ഭാരതത്തിൽ കൊണ്ടുവന്നാൽ അത് ഭാരതത്തിന്റെ വിദ്യാഭ്യാസത്തെ തകർക്കുമെന്നും അവർക്കറിയാമായിരുന്നു, ജന്മം കൊണ്ട് ഒരു പാശ്ചാത്യ ആയിരുന്നെങ്കിൽ കൂടി. പക്ഷേ നിർഭാഗ്യമെന്ന് പറയട്ടെ, നമുക്ക് സ്വാതന്ത്ര്യം വാങ്ങി തന്നവർ എന്ന് ഇന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന പല സ്വാതന്ത്ര്യസമര സേനാനികൾക്കും ആ ഒരാശങ്ക ഇല്ലായിരുന്നത്രേ. കാരണം ഇതേയുള്ളൂ, ഉള്ളുകൊണ്ട് അവരുടെയൊക്കെ സാമൂഹിക പ്രതിബദ്ധതയും രാജ്യസ്നേഹവും അന്ന് ശക്തർ ബ്രിട്ടീഷുകാരായതുകൊണ്ട് ഭാഗികമായി അവരോടായിരുന്നു. ഇങ്ങനെ പറയാൻ കാരണം അവരുടെയൊക്കെ ജീവിതത്തെ സൂക്ഷ്മമായി പഠിക്കുമ്പോൾ ബോദ്ധ്യമാവുന്നത് ഭാരതത്തെ ബ്രിട്ടൻ്റെ ഒരു സാമന്ത